پزشکی بازساختی

پزشکی بازساختی1 یا پزشکی ترمیمی شاخه¬ای از پزشکی است که روش¬هایی در جهت رشد مجدد، ترمیم و جایگزینی سلول، بافت و ارگان آسیب‌دیده یا ناکارآمد ارائه می‌دهد. این شاخه از پزشکی شامل مهندسی و تولید محصولاتی مبتنی بر سلول درمانی، مهندسی بافت و ارگان‌های مصنوعی می‌باشد. اغلب در متون و منابع پزشکی از پزشکی بازساختی به‌عنوان علمی نوین و به تعابیری پزشکی آینده نام برده می‌شود اما همانند بسیاری از علوم دیگر که زمانی برای بشر تصور و خیالی بیش نبود ولی امروزه جلوه واقعیت به خود گرفته است پزشکی بازساختی نیز ریشه در حیات انسان باستانی دارد که زمانی در سومر، یونان، مصر، چین، هند و مناطقی از آمریکای جنوبی می‌زیسته‌اند. افسانه‌های یونان باستان حکایت¬هایی از قدرت شگفت‌انگیز بدن برخی انسان¬ها در ترمیم بافت‌ها و اندام¬های آسیب‌دیده دارد که امروزه قدرت سلول‌های بنیادی در ترمیم و تمایز را برای دانشمندان و علاقه‌مندان یادآوری می‌کند. به دنبال این افسانه‌ها، فلاسفه و دانشمندان بخشی از تفکرات و نظریه‌های خود را به این شاخه از پزشکی اختصاص داده¬اند. ازاین‌رو صدها دانشمند طی هزاران سال گذشته بر موضوع بازسازی بافت‌ها و اندام¬های بدن اندیشیده‌اند و به اقتضای زمان حیاتشان پژوهش کرده و تعاریف و توصیه‌هایی ارائه داده‌اند. برای مثال، طبیبی به نام سوشورتا که صدها سال قبل از میلاد در هند کنونی می¬زیست توصیه¬هایی درزمینۀ ترمیم زخم و استفاده از جایگزین¬های پوستی از خود به یادگار گذاشته است. بااین‌حال، هرچند از اواسط قرن بیستم میلادی و هم‌زمان با ظهور درمان¬هایی مبتنی بر پیوند سلول‌های مغز استخوان و دیگر اعضای بدن نقش پزشکی بازساختی در درمان بیماری‌ها پررنگ‌تر شد اما از اوایل قرن بیست و یکم علم پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی به‌عنوان یک علم نوین پزشکی در عرصه¬های آموزش، پژوهش و درمان مرتبط با حوزه‌های مختلف علوم پزشکی مطرح و موردتوجه عموم واقع شد. بنا بر آنچه گفته شد دستیابی به محصولات پزشکی بازساختی نیز شاید همچون رؤیای پرواز، روزی برای بشر آرزویی دست¬نیافتنی بوده است ولی امروزه به مدد پیشرفت تکنولوژی و صنعت هر روز فاصله به واقعیت نشستن این رؤیا فزونی می¬یابد. طی دو دهه اخیر که مفهوم پزشکی بازساختی وارد حیطه پزشکی در حوزه‌های مختلف دانشگاهی، مراکز پژوهشی و شرکت‌های بیوتکنولوژی و دارویی شده است ایده‌های جدیدی نیز در شیوه‌های نوین پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها ارائه‌شده است و این نوید را به سمت پزشکی فرد محور و حتی پزشکی دقیق سوق داده است. در راستای این هدف، محصولات پیشرفته پزشکی (ATMPs) تعریف می‌شوند که شامل محصولات درمانی و دارویی بر اساس ژن، سلول و بافت هستند.

سلول‌های بنیادی

ژن درمانی

مهندسی بافت

سلول درمانی

سلول درمانی